مطالعه ترکیبات شیمیایی، خواص ضدقارچی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و سمیت‌ سلولی اسانس گیاه دارویی (Thymus daenensis Celak.)

آویشن دنایی با نام علمی،   Thymus daenensis Celakمتعلق به تیره نعناعیان است. اسانس گیاه دارای متابولیت‌های ثانوی با  ضدقارچی و آنتی­اکسیدانی قوی برخوردار است. در  این تحقیق به‌منظور بررسی  فیتوشیمیایی  اسانس، فعالیت ضد قارچی، خواص آنتی اکسیدانی و سمیت سلولی، سر شاخه‌های گلدار گیاه  در خردادماه سال 1396 از منطقه زاغه استان لرستان برداشت گردید. ترکیبات شیمیایی اسانس به روش تقطیر با آب استخراج و توسط دستگاه کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) آنالیز شد. خواص ضد قارچی، فعالیت آنتی اکسیدانی و سمیت سلولی به‌ترتیب با استفاده از روش­های میکرودایلوشن براث، DPPH وMTT انجام شد. عمده­ترین ترکیبات اسانس گیاه شامل تیمول (7/24 درصد) و کارواکرول (05/38 درصد) بوده و حداقل غلظت مهارکنندگی رشداسانس علیه آسپرژیلوس­فومیگاتوس و آسپرژیلوس­نایجر به‌ترتیب 5/0 و 1 میکروگرم در میلی­لیتر بدست امد. اثر مهار کنندگی رادیکالی با افزایش غلظت اسانس، افزایش یافته و IC50=63/23 میکروگرم بر میلی لیتر تعیین گردید. روش رنگ‌سنجی MTT نشان داد که سمیت اسانس بر روی سلول‌های لنفوسیت انسانی ناچیز می­باشد. با توجه به نتایج مطالعه انجام شده، اسانس آویشن دنایی دارای اثرات قابل توجه ضدقارچی و آنتی­اکسیدانی بوده، بنابراین می‌تواند به‌عنوان یکی از گیاهان بومی کشور پتانسیل استفاده در صنایع دارویی را داشته باشد و به عنوان یک کاندیدای خوب در درمان بیماری‌های قارچ‌ها مورد استفاده قرار گیرد.